Odnosi sa finansijskim institucijama

Opšti podaci

22.01.2021

Pošalji dokument na e-mail

E-mail pošiljaoca (*):

E-mail primaoca (*):

Komentar:

Osnivanje, prinicipi i ciljevi, organi banke

Razvojna banka Vijeća Evrope (CEB) je multilateralna razvojna banka sa socijalnim prizvukom. Osnovana je 16. aprila 1956. godine da bi razriješila probleme izbjeglica, mada se njeno područje rada progresivno proširilo i na sektore i akcije koje su direktno doprinosili razvoju socijalne kohezije u Evropi. Administrativno sjedište je u Parizu, ali zbog lokacije sekreterijata Vijeća Evrope, koji donosi administrativne odluke, vezana je i za Strazbur.
CEB predstavlja glavni instrument politke solidarnosti u Evropi; on koristi izvore za finansiranje socijalnih projekata da bi pomogao 42 zemalje članice da ostvare održivi razvoj i rast.

CEB je mulitalateralna banka koja je pod autoritetom Vijeća Evrope. Zato je u njenjoj skraćenici CEB stoji – Counicl of Europe Bank (Banka Vijeća Evrope). To znači da CEB upravlja svojim aktivnostima u skladu sa sveoukupnim ciljevima Vijeća Evrope, naročito onim koji su vezani za ljudska prava, pluralističku demokratiju i vladavinu prava.
Iako je vezana za Vijeće Evrope, koji administrira njom, Banka je pravno i finansijskih neovisna. Institucionalna povezanost sa Vijećem Evrope posebno je vidljiva jer Genralni sekretar Vijeća Evrope izdaje mišljenje na sva akta Banke.

Trenutni broj članica je 42 (četrdesetdvije), 26 zemalja su članice Evropske unije (EU) a 8 zemalja su zvanično kandidati ili potencijalni kandidati za pridruživanju u EU. Sve one su zajednički polje djelovanja Banke. Bosna i Hercegovina je članom postala 18.04. 2003. godine sa učešćem u dioničkom kapitalu od 0,177%.

Godinama prisutna socijalna sektorska orjentacija, je afirmisala njenu specifičnost u odnosu na druge međunarodne finansijske institucije: ona je jedina evropska razvojna banka sa čisto socijalnim stremljenima i njene aktivnosti uključuju projekte koji se bore protiv eksteremnog siromaštva i socijalnog isključenja.

Osnovni pravni dokumenti Banke su :
a) Treći protokol o opštem sporzumu o privilegijama i imunitetiu Vijeća Evrope koji je potpisan 1959. godine i koji se potpisuje sa svakom zemljom članicom
b) Statut
c) Odluka o promjeni naziva
d) Pravila i procedure

Prema članu VIII Statuta banke, CEB je organizovan, administriran i kontrolisan od strane sljedećih organa:
1. Odbor guvernera. Sastoji se od predstavnika zemalja članica i Predsjednika. Odobor odlučuje od opštim orjentacijama bančinih akitvnosti, utvrđuje uslove za članstvo, odlučujuje o povećanju kapitala, odobrava godišnje izvještaje, vrši izbor predsjeda-vajućih lica u Administrativnom savjetu i Odboru za reviziju.
2. Administrativno vijeće . Sastoji se od predsjedavajućeg i predstavnika zemalja članica. On izvršava zadatke koje mu delegira Odbor guvernera: odobrava kreditne i druge operacije, utvrđuje godišnji operativni budžet, odobrava investicione i druge projekte koji se podnose od vlada zemalja. Unutar njega je Izvršni komitet koji se sastoji od članova Admnistrativnog vijećai čija je odgovornost da izvršava pregled zahtjeva za finansiranje, monitoring i izvršavanje projekata.
3. Odbor za reviziju ima tri člana imenovana od strane Odbora guvernera. Odbor provjerava tačnost godišnjih računa, nakon što su pregledani od strane vanjskog revizora.

Područje i sektori djelovanja

Područja djelovanja Banke su definirana njenim pravnim dokumentima i strateškim dokumentima uključuju:
1. Inkluzivini razvoj (rad na osiguravanju pristupa ekonomskim mogućnostima i obezbjeđenju perspektivne budućnosti za svakoga)
2. Podršlka ranjivim grupama ljudi (pomoć da se najranjivije grupe stanovnišva ukljucuju u društvo
3. Održavanje životne sredine( podrška društvenoj zajednici da promoviše održivost životne sredine , izbjegava i ublažuje negativan uticaj klimatskih promjena)

Područja djelovanja diverzificirala je na rad u sljedećim sektorima: Izbjeglice i migranti; socijalno stanovanje,životni uslovi, prirodne katastrofe, životna sredina ,edukacija , javna administracija, zdravstvo i mala i srednja preduzeća.

Finansiranje i tipovi operacija

Banka bazira svoje aktivnosti na vlastitim izvorima i rezervama i ne prima pomoć ili subvencije od zemalja članica. Banka dakle, ne prima godišnje kontribucije svojih članica. Zahvaljujući odličnom rejtingu, pribavlja sredstva na međunarodnom tržištu kapitala po najpovoljnijim uslovima i svojih rezervi, omogućavajući tako da pozajmljuje uz značajno smanjenje troškove svojih izvora za finansiranje socijalnih projekata. Rejting banke je trostruko veliko A, što odražava kako veliki kvalitet aktive i pasive, visoku likvidnost i kvalitet upravljanja rizikom (rizik kamatnih stopa, rizik promjene deviznog kursa, kreditni rizik).
CEB je, prije svega, banka i kao takva odobrava zajmove i izdaje garancije, a ne dobrava subvencije. Međutim u nekim izuzetno ekstremnim situacijama banka je odobravala donacije pojedinim zemljama

Razlikuje se dva pristupa CEB-a u finansiranju posuđivača
1. Finansiranje , za banku prihvatljih projekata , posuđivača kada odobreni zajam prethodno korespondira sa zahtjevom za kredit koji se podnosi od strane posuđivača , čiji iznos i namjena moraju biti odobreni od strane Administrativnog savjeta.
2. Zajam, čiji finansijski uslovi se direktno pregovaraju između Banke i korisnika zajma

Ova razlika između projekta i zajma u vezi su sa dva odovjena dijela jednog te istog procesa, poznatog kao «projektni ciklus» u kojem posuđivač podnosi zahtjev za finansiranje CEB-u, prezentuje projekat na procjenu, prima odobrenje za projekat i pribavlja doznake za odnosni zajam.

Postoje tri tipa projekata koje podržava Banka. To su :
• Inidividualni projekti (IP) koji se odnose na jedinstvene projekte na pojedinačnom području aktivnosti
• Sektorski bazirani projekti (SP) koji dolaze unutar nacionalnog i regionalnog programa sektorskog razvoja, sačinjen je od nekoliko projektata u jednom području djelovanja,
• Multi-projektni program (MP) napravljen od nekoliko projekata ograničenog iznosa, u različitim područjima djelovanja, koji donose koristi većem broju korisnika u zemlji posuđivača

Faze u odobravanju projekta

Projekti koji su u vezi sa podnošenjem zahtjeva (sadrže informacije o svim aspektima projekta i profilu posuđivača) od strane zemlje posuđivača i koji se odobravaju od strane Administrativnog savjeta banke moraju biti procjenjivani po bančinim procedurama. Projektini ciklus za projekte ima sljedeće faze:
1. Identifikacija – to je prvi prilaz prema svim elementima projekta da bi se odredilo da li je pogodan za finansiranje, da li je izvodljiv kako u pogledu ciljeva tako u pogledu sredstava kojima se žele dostići.
2. Procjena – Projekat, njegovi socijalni ciljevi, finansijska i tehnička izvodljivost je predmet pregleda od strane Administrativnog savjetavijeća .
3. Odobrenje Administrativnog savjeta – je nakon pregleda.
4. Pregovaranje o okvirnom kreditnom sporazumu - se vrši sa posuđivačem na bazi uslova utvrđenim od strane Administrativnog savjetvjeća a.
5. Monitoring i doznaka – implementacija projekta i provjera da li se koristi u skladu sa namjenom. Korisnik mora dostavljati kvartalne izvještaje.
6. Završetak–koji prati finalini izvještaj posuživača o svim izvršenim aktivnosti-ma i ciljevima koji su se postigli u skladu sa okivrnim sporazumom.
7. EX-post evaluacija treba da otkrije uticaj i održivost projekta da bi se procjenio kvalitet izvođenja. Banka za to ima posebno odjeljenje gdje nakon evaluacije daje povratnu informaciju o kvalitetu projekata koji su značajni za novi ciklus planiranja aktivnosti i dizajniranje budućih projekata i zajmova.

Postoje i dvije kategorije operacija:zajmovi i garancije.
• Zajmovi za projekte i programe , koji se doznačuju direktno posuđivačima odgovornim za implementaciju projekta (države, lokalne vlasti) ili finansijskim institucijama kada su projekti grupiranni zajedno sa nekoliko korisnika
• Zajmovna sredstva za kofinansiranje
• Zajmovi kao Instument za finansiranje javnih finansija
• Međusektorski programski zajmovi
• Garancije unutar okvira za kreditne operacije koje se izvršavaju putem drugih finansijskih izvora.

Karakteristike CEB zajmova

Odmah nakon što je zajam odobren od strane Administrativnog Savjeta banke, stavlja se na
« stok» projekata koji čekaju finansiranje. Korespondente doznake kredita vrše se u nekoliko tranši prema napretku u radovima i nakon što su se ispregovarali finansijski uslovi između banke i posuđivača.
Finansijske karakteristike zajmova koje se direktno pregovaraju sa posuđivačima su u sljedećem :
a) Iznos. Iznos CEB zajma ne može, generalno, da prelazi 50% od ukupnih troškova investicije posuđivača. U nekim situacijama moguće je da finansira i 90% vrijednosti projekta. Radi se o slučajevima zemalja sa teškoćama u borbi protiv siromaštva i zemljama niske stope razvoja. Bosna i Hercegovina je identifikovana kao zemlja korisnik takve mogućnosti kako je naznačeno u Poilitici zajmova i finnasiranja projekata ( Loan and Project Financial Policy ).
b) Rok. Krediti banke su dugoročni. Period otplate kredita je 15 ili 20 godina sa 6 godina grejs perioda.
c) Valuta. Banka posuđuje u svim valutama . Izbor valute se vrši kod procjene projekta prema preferencijama posuđivača, uslovima na tržištu ili bančinih mogućnosti.
d) Kamatna stopa. Zahvaljujući visokom rejtingu banke ona je sposobna da povuče izvore finansiranja sa tržišta kapitala pod jako povoljnim uslovima. Ona te uslove prenosi i na pousuđivače, dodajući malu maržu. Kamatene stope su sa grant elementom. Kao osnovna stopa je tromjesečni ili šestomjesečni EURIBOR plus marža. Subvencija kamatne stope je jedino kod onih projekata koji su u vezi sa prioritetima banke i koji imaju strogi socijalni kontekst. Ona subvenicioniše kamatu kroz poseban specijalni račun «Selective Trust Account» na koji se od 1995. godine u te svrhe usmjerava dio godišnjeg profita Banke. Sredstvima sa tog računa subvencioniše kamatu nastalu povlačenjem sredstava iz kredita koji su ugovoreni sa bankom.

Zemlje članice EU imaju najveće učešće u odobrenim kreditima CEB-a, a najmanje doznake su bile u novoprimljene zemlje u EU i zemlje koje su u procesu pridruživanja.

Kapital banke , članstvo i finansijska pozicija BIH

Bosna i Hercegovina je postala članica CEB-a , potipisivanjem Trećeg protokola o saradnji i imunitetima 2003. godine. Nakon potpisivanja tog sporazuma bila je obavezna upisati i uplatiti pozvani dio kapitala koji je alociran od strane Banke. Bosna i Hercegovina je učlanjenjem imala obavezu da uplati 2.272.000 EURa i to za rezerve 1.630.000 EUR i uplaceni pozvani kapital 642.000 EUR .Kapital se uplaćivao sukcesivno u periodu pet narednih godina . prvu ratu 2003 .godine u iznosu 567. 600 upaltiele su , prema potpisanom Protokolu , Amabasada Velike Britanije , Švedske i Centralna banka Bosne i Hercegvine .Ostale četiri rate plaćene su iz budžeta Bosne i Hercegovine.

Na dan 31.12 .2019 godine kapital banke , opšte rezerve i neto profit iznosi 3.173.203 hiljade EUR . Što se tiče kapitala ukupni upisani kapital je 5.472. 219 hiljada EUR . Od toga nepozvani kapital , upisani ali ne plaćeni iznosi 4.859.802 hiljade EUR –a dok pozvani uplaćeni kapital članica iznosi 612. 417 hiljade EUR. Opšte rezerve iznose 2.456.101 hiljada EUR. Neto profit je 104.685 hiljada EUR. Kapital banke je podjeljen na 42 zemlje članice,

Kapital Banke je od 1956. godine, kada je osnovana, više puta uvećavan da bi se omogućio razvoj njenih aktivnosti i očuvanje finansijske stabilnosti. Posljednje, šesto uvećavanje kapitala bilo je odobreno 2011 godine ( Rezolucija banke broj 386) , a završilo se do 2012. godine.
Bosna i Hercegovina koja je članica Banke od 2003.godine. uplatila je početni kapital i prihvatila je šesto povećanje kapitala. Trenutna kapitalna pozicija Bosne i Hercegovine , kao zemlje koja nije još ostvarila članstvo u Evropskoj uniiji je sljedeća:

Upisani kapital iznoi 9.689.000 EUR
Nepozvani dio kapitala 8.614.000 EUR
Kapital po pozivu 1.075.000 EUR
Ovakva kapitalna pozicija nosi 0,177 % prava glasanja u organima upravljanja Banke i povezana je sa procentom izloženosti Banke u svojim operacijama u zemlji članici.

Partnerstvo

CEB aktivno sarađuje sa drugim finansijskim institucijama, kako bi proširila svoja sredstva za aktivnosti i povećala njihovu dodatnu vrijednost.
Specijalna veza postoji između CEB-a i Evropske komisije tj. Evropske unije jer ona svoje aktivnosti razvija na osnovu okivra i ciljeva koje utvrdi Vijeće Evrope, podržavajući tako prioritete EU.
EU je glavni konstutivni partner banci. Od EU proširenja sa 15 na 27 zemalja, područje CEB operacija se proširilo. Takođe je izražena bilateralna saradnja , ugovorno utemeljena , sa drugim evropskim finansijskim intitucijama Evropskom investicionom bankom ( potpisan 2008.godine zajedničku izjavu o saradnji ) , Evropskom bankom za obnovu i razvoj .

Sa drugim međunarodnim finansijskim institucijama je potpisala Memorandum o razumijevanju u kojem se nastojalo da privuku druge finansijske institucije prema politikama EU, naročito pomoć zemljama centralne i istočne Evrope i zemljama potencijalnim kandidatima u EU, Rusiji i dr. Tu se može spomenuti saradnja sa Međunardonom bankom za obnovu i razvoj (IBRD i IDA) , Nordijska investiciona banka (NIB) , Njemačka razvojna banka (KfW) i Mehanizam za evropsku stabilnost ( ESM)

CEB participira u programu EU pod nazivom «Investment Project Facility –IPF» za finansiranje projekata infrastrukture u opštinama zemalja Zapadnog Balkana. Kroz IPF finansiraju projekti u oblasti energetskog sektora, transporta i telekomunikacija. Takođe, participira kao posmatrač na sastancima razvojnih komiteta Svjetske banke i MMF-a.

Posebna saradnja je sa Ujedinjenim nacijama tačnije nejnim agencijama koje su aktivne u zemljama članciama i to sa UNDP, UNHCR,i UNICEF. Permanentni je posmatrač u UNFCCC.

Saradnja sa donatorima je takođe značajna. 28 zemalja članica CEB-a , dvije zemlje koje nisu članice , Sjednjenje američke države , Ujedninjeno kraljevstvo Velike Britanjije kao i Evropska unija , kroz Evropsku komisiju i Evropsku investicionu banku daju dobrinos u CEB Trust fondove. Iz CEB donatorskih sredstava u Bosni i Hercegovini se finansira RHP projekat ( Regionalni projekat stambenog zbrinjavanja ) kojim se nastoji osigurati stambena riješenja za izbjegle i raseljene osobe u Bosni i Herecegovini i u zemljama okruženja.